Strona główna » opracowania » psy w policji » Hodować, czy też nie - oto jest pytanie

Kilka uwag na temat prowadzenia hodowli psów policyjnych jako alternatywnej formy pozyskiwania psów do tresury

 

Nierzadko podejmowany jest temat prowadzenia hodowli psów dla potrzeb Policji. Ilekroć temat ten powraca, tylekroć nie dochodzi do ujednolicenia stanowiska w tej sprawie, czy też wypracowania jednej wspólnej formuły. Ścierają się dwa kontrastowo różne poglądy. Z jednej strony promuje się zalety, jakie mógłby przynieść proces hodowlany zmierzający do wytworzenia linii użytkowej psów o wybitnych predyspozycjach wykorzystywanych w pracy policyjnej. Z drugiej zaś strony przeciwnicy powyższych poglądów wskazują, że postęp hodowlany pod względem cech użytkowych (podejmowanie śladu, sposób i jakość tropienia, itp.) byłby niewielki i rozciągnięty w czasie (współczynnik odziedziczalności w odniesieniu do tych cech jest mniejszy niż 0,5). Dyskusjom tym, nie wydaje się być jednak końca. Na marginesie dodać tylko należy, że w ramach polskiej policji w Zakładzie Kynologii Policyjnej w Sułkowicach w przeszłości podejmowano próby prowadzenia prac hodowlanych, niestety jednak nieskuteczne.
W związku z powyższym warto byłoby Szanownym Czytelnikom przybliżyć zagadnienia wiążące się organizacją hodowli, w oparciu o doświadczenia najbardziej zaawansowanej w tym zakresie czeskiej i słowackiej policji. Psy pochodzące z policyjnych hodowli czeskich i słowackich uznawane są dziś za najbardziej przydatne w działaniach służbowych. Dla przykładu warto podać, że w czeskiej policji ok. 65-85 % psów pochodzi z własnych hodowli. Psy z czeskich i słowackich hodowli są również najbardziej poszukiwane przez ośrodki zajmujące się wykorzystaniem psów służbowych, praktycznie w całej Europie. Warto w tym miejscu odnotować jeszcze jeden fakt, iż na podstawie analizy wyników ankiety przeprowadzonej wśród siedemnastu państw członkowskich Interpolu, hodowla sama w sobie nie stanowi samodzielnego źródła pozyskiwania psów do tresury.
W trakcie jednego ze spotkań Kynologicznej Grupy Roboczej INTERPOLU (IEWGPD) przedstawiciel policji czeskiej przedstawił podstawowe informacje na temat organizacji procesu hodowlanego. Poniżej zaś przedstawione zostaną wybrane informacje pochodzące z czeskiej prezentacji.
Hodowlę psów służbowych prowadzi się w kilku niezależnych stacjach hodowlanych. Jest to warunek niezbędny, pozwalający na uniknięcie wysokiej śmiertelności szczeniąt w przypadku panującej choroby zakaźnej. Dla przykładu w Czechach, ośrodki hodowlane znajdują się w trzech miejscach, tzn. w regionie południowym (South Bohemia), północnym (North Bohemia) oraz w zachodnim (West Bohemia).
Ośrodki hodowlane powinny być zorganizowane w taki sposób, by najmłodsze szczenięta mogły przebywać razem z matkami. Szczenięta powinny również jak najszybciej zapoznać się ze zmieniającymi się warunkami środowiskowymi, m.in. deszczem, wiatrem, słońcem. Powinny zapoznać się również z różnymi bodźcami wizualnymi i dźwiękowymi, z którymi będą musiały spotykać się później w dorosłym życiu.


Personel: liczba i kwalifikacje

Personel dzieli się na część zarządzającą (kierownictwo) oraz wykonawczą (personel właściwy). Kierownictwo tworzą dyrektor ośrodka hodowlanego (funkcjonariusz policji), jego zastępca (funkcjonariusz policji)
i lekarz weterynarii (pracownik cywilny).
Personel właściwy obejmuje:
-
2 hodowców psów (pracownicy cywilni), z których jeden zajmuje się matkami w okresie pierwszej połowy ciąży, natomiast drugi – matkami w drugiej połowie ciąży oraz szczeniętami do momentu osiągnięcia przez nich 8 tygodni.
-
12 instruktorów (pracownicy cywilni), którzy zajmują się hodowlą i opieką nad młodymi psami w przedziale wiekowym od 8 tygodni do 12 miesięcy. Jeden instruktor pracuje jednocześnie z 5-8 szczeniętami w różnym wieku.
Pracowników zatrudnionych przy hodowli psów powinien charakteryzować dobry stan zdrowia, powinni posiadać również następujące cechy osobowości: cierpliwość i wytrwałość. Niezbędnym jest również zdolność i umiejętność wykonywania pracy pozoranta w przypadku szkoleń obronnych.

Ilość psów i suk hodowlanych

W jednym ośrodku hodowlanym można umieścić ok. 25-30 suk oraz 50-80 szczeniąt w różnych przedziałach wiekowych. Z weterynaryjnego punktu widzenia oraz ze względu na możliwość rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych, nie zaleca się zbyt wysokiego gromadzenia psów i szczeniąt w jednym ośrodku. Generalnie, psy hodowlane utrzymywane są poza ośrodkiem.

System doboru
Psy i suki do celów hodowlanych muszą charakteryzować się średnim wzrostem, ale posiadać silny kościec i wyraźnie zaznaczone cechy płciowe (Zdaniem specjalistów czeskich, psy o wysokiej postawie i zbyt wysokie suki dają potomstwo, wykazujące tendencje do opóźnionego wzrostu. Dlatego szkolenie z nimi można rozpocząć dopiero po ukończeniu pierwszego roku życia).
Innym kryterium doboru materiału hodowlanego jest umaszczenia psów. W hodowli policyjnej zmierza się do posiadania psów o umaszczeniu: wilczastym, czarnym i czarnym podpalanym na brązowo. Dodatkowo, predyspozycje psów obejmują kontrolowany rozwój oznak agresji (wzbudzanie agresji u psów zaczyna się już w 4 miesiącu życia). Psy hodowlane muszą być pełne energii, posiadać zrównoważony charakter i wysoki stopień pewności siebie. Psy hodowlane nie mogą mieć żadnych wad zarówno w budowie zewnętrznej jak i w odniesieniu do cech charakteru. Toleruje się natomiast występowanie reakcji „aktywnej obronyu psów hodowlanych na sygnał strzału.

Metody hodowlane
Główną zasadą hodowli jest właściwa selekcja zwierząt. Jest to proces, w którym dokonuje się kojarzenia par zwierząt zdrowych o najlepszych cechach zarówno użytkowych oraz budowy, przy jednoczesnej eliminacji z hodowli tych spośród nich, które wykazują wady w tym zakresie. Podczas kojarzenia w pary, stosuje się metodę hodowli „relatywnej” (względnej), w następujących stopniach:
3:4, 4:4 i 4:5. W momencie skumulowania się cech niepożądanych przechodzi się na metodę hodowli międzyrodowodowej i nie stosuje się wtedy hodowli relatywnej. Wieloletnie doświadczenie ośrodków czeskich i słowackich wskazuje na dobre wyniki uzyskiwane zaledwie z 2 do 4 rodowodów owczarków niemieckich (np.: HETEL UCKERMARK, KLODO BOXBERG, UTZ HAU SCHUTTING) oraz niektóre odgałęzienia piątego pokolenia ROLF OSNABRÜCKER LAND. Tak zwany HOCHZUCHT, tzn. rasa nowoczesna, nie okazał się dobry w przypadku hodowli na dużą skalę. U większości zwierząt pochodzących z większości tego typu hodowli, obserwowano niechęć do pracy oraz opóźniony rozwój. W przypadku zaś hodowli na szeroką skalę, nie dysponuje się odpowiednio dużą ilością czasu na przygotowanie tego typu psów do pracy.

Wybór szczeniąt
Wybór szczeniąt to bardzo ważny krok w procesie hodowlanym ze względu na dalszą ekonomiczność tresury. Pierwszy wybór jest przeprowadzany przez dyrektora ośrodka hodowlanego już na trzeci dzień po urodzeniu. Z miotu eliminuje się szczenięta słabe, tzn. te, które wykazują się szczególnymi wadami genetycznymi. Eliminuje się również pewną liczbę suk. Drugi etap selekcji jest oparty na monitoringu procesu wzrastania i rozwoju poszczególnych szczeniąt oraz nadzorowaniu tresury w różnych grupach wiekowych.
Szczenięta są badane wg następującej listy:

Lista zadań w wieku 4 miesięcy:
1. Reakcja na imię i przychodzenie (posłuszeństwo) - 5
2. Zachowanie na ulicy (przechodzenie przez grupę ludzi w różnych miejscach) - 5
3. Zachowanie po wejściu do zaciemnionego pomieszczenia (szczeniaka spuszcza się ze smyczy, ważne, aby przyzwyczajał się do różnych nawierzchni) - 5
4. Zainteresowanie aportem (dowolny przedmiot) - 5
5. Własny ślad opiekuna – świeży, długość 25 kroków (krótka smycz, tresura) - 5
Razem: 25
Lista zadań w wieku 6 miesięcy:
1. Przychodzenie i warowanie przy nodze przewodnika (dozwolona pomoc przewodnika) - 5
2. Zachowanie psa po wejściu do pomieszczenia z ludźmi (wchodzenie do piwnicy lub innego pomieszczenia w górę i w dół po schodach) - 5
3. Chodzenie przy nodze na smyczy - 5
4. Zainteresowanie aportem (dowolny przedmiot) - 5
5. Pokonanie przeszkód w pełnym biegu, przejście przez mostek na rzece w jednym kierunku (na smyczy) - 5
6. Reakcja na strzał z odległości 50 m (teren otwarty, kal. 7,65 lub 9 mm, pies jest spuszczony ze smyczy) - tak/nie
7. Świeży ślad przewodnika o dł. 50 kroków z aportem lub smakołykiem na końcu śladu - 5
8. Rozwinięcie aktywnej obrony u psa (gniew) bez gryzienia materiałów ochronnych - 5
Razem: 35
Lista zadań w wieku 9 miesięcy:

1. Przychodzenie i warowanie przy nodze przewodnika (dozwolona pomoc przewodnika) - 5
2. Pies na smyczy spaceruje na drodze z zakrętami przy nodze przewodnika, pozycje „usiądź” i „waruj” - 5
3. Aport dowolny (ciężki o wadze 250 g) - 5
4. Szczekanie na komendę (wytresowany, pies znajduje się z przodu przewodnika i jest na smyczy) - 5
5. Pozostawianie psa w pozycji „usiądź” (ok. 1 min, z przodu przewodnika, maks. 10 kroków) - 5
6. Reakcja na strzał z odległości 50 m (teren odkryty, kal. 7,65-9 mm, pies jest spuszczony ze smyczy) - tak/nie
7. Ślad przewodnika o dł. 180 kroków z dwoma załamaniami i z dwoma przedmiotami umieszczonymi na różnych podłożach, ślad 15-minutowy - 5
8. Świeży ślad przewodnika na twardej powierzchni o dł. 100 m z przedmiotem na końcu (ślad jest na twardej ścieżce polnej; można zostawić smakołyk na śladzie) - 5
9. Wytworzenie odruchu agresji u psa z gryzieniem rękawa - 10
10. Zatrzymywanie osoby – w ruchu do tyłu 5 kroków - 10
Razem: 55
Lista zadań w wieku 12-15 miesięcy:
1. Przychodzenie i warowanie przy nodze, bez pomocy przewodnika - 5
2. Zwroty w ruchu i stacjonarnie - 5
3. Pozycje „usiądź”, „waruj” (na smyczy) przy nodze przewodnika - 5
4. Szczekanie na komendę (pies na smyczy z przodu przewodnika) - 5
5. Aport dowolny (ciężki 250 g) - 5
6. Pokonanie przeszkody w jednym kierunku (na smyczy, przeszkoda na wysokości 1 m) - 5
7. Pozostawienie psa w pozycji „waruj” (ok. 3 min., z przodu przewodnika do 20 kroków) - 5
8. Reakcja na strzał w trakcie odprowadzenia psa i pozostawianie go w pozycji „waruj” (kal. 7,65-9 mm, pies spuszczony ze smyczy) tak/nie
9. Własny ślad przewodnika o dł. 380 kroków z dwoma załamaniami i dwoma przedmiotami umieszczonymi na różnych podłożach, ślad 30-minutowy - 10
10. Świeży, własny ślad przewodnika z jedną zmianą lub skrętem i z dwoma przedmiotami - 10
11. Oszczekiwanie pozoranta w terenie (pies znajduje się na długiej smyczy) - 10
12. Gładkie prowadzenie na odległość 20-25 kroków - 10
13. Zatrzymywanie osoby – w ruchu do tyłu 20-25 kroków z podniesieniem ręki - 10
Razem 85
Uwaga! Na tym etapie tresury psy są oddawane przewodnikom z różnych jednostek policyjnych. I od tego etapu rozpoczyna się właściwa tresura psów.

Ocena wartości hodowlanej psów
Ocena wartości hodowlanej psów jest podstawowym instrumentem „kontroli reakcji” w hodowli psów. Dotyczy ona psów urodzonych w ośrodkach hodowlanych w jednym roku. Ocena taka np. w roku 2000, organizowana była dla psów urodzonych w 1998 r. Psy bada się pod kątem weterynaryjnym oraz ocenia pod względem cech budowy zewnętrznej (wzrost, cechy wyróżniające, wady, itp.). Przeprowadza się również ocenę charakteru psów - będącej składową przydatności psów do realizacji zadań służbowych.

Procedura oceny charakteru, realizowana jest w następujący sposób:
* przewodnik biegnie z psem bez założonego kagańca na lince o długości 5 m i kieruje go w grupę ludzi (pozorantów),
* na polecenie instruktora, pozorant wychodzi z kryjówki, idzie spokojnie wokół psa i po oddaniu strzału atakuje psa, trzykrotnie uderza psa kijem lub prętem,
*
po ataku pies jest następnie odprowadzany spokojne przez przewodnika na odległość ok. 70 m, następnie pojawia się drugi pozorant, który atakuje psa z odległości ok. 50 m.
Sposób zachowania się psów i reakcja na poszczególne bodźce w wyżej przedstawionych sytuacjach jest opisywany i oceniany w skali punktowej, łącznie z analizą cech zewnętrznych i oceny weterynaryjnej w poszczególnych miotach. Sumaryczna wartość stanowi podstawę do oceny predyspozycji psów do zadań służbowych a jednocześnie wyznacza wartość hodowlaną zastosowanych metod doboru par zwierząt do hodowli. Analiza wyników jest wykorzystywana do późniejszych planów hodowlanych.

Wskaźniki hodowlane
Zdaniem specjalistów czeskich i słowackich w odniesieniu do psów hodowanych na szeroką skalę, należy koniecznie uwzględnić następujące czynniki - wyznaczające efektywność zabiegów hodowlanych:

* w jednym miocie powinno się urodzić 6-7 szczeniąt,

* do 21 dnia życia przewiduje średnio zgon 1 szczenięcia,

* z jednego miotu do hodowli powinno pozostać 5-6 szczeniąt (8-tygodniowych),

* przewiduje się eliminację rzędu 1-2 szczeniąt lub młodych psów z miotu z powodu charakteru, cech zewnętrznych lub stanu zdrowia,

* z jednego miotu powinny pozostać ostatecznie 2-3 psy przygotowane do przyszłej służby.

Podsumowanie

1. Hodowle psów policyjnych nie stanowią samodzielnego źródła pozyskiwania psów do tresury.

2. Proces hodowlany, aby był efektywny i skuteczny, powinien być realizowany w kilku niezależnych ośrodkach hodowlanych i wymaga znacznych nakładów ludzkich (w jednym ośrodku zatrudnionych jest 17 osób).

3. Tylko 2-4 linie owczarka niemieckiego posiadają odpowiednie cechy użytkowe (z punktu widzenia przydatności w Policji). Ze względu na opóźniony rozwój i wysoką częstotliwość wad psychicznych nie nadaje się do hodowli na dużą skalę tzw. Hochzucht.

4. Proces hodowlany, aby mógł przynosić wymierne korzyści musi zostać połączony z wstępną tresurą (elementy posłuszeństwa, wstęp do tropienia śladów, itp.).

5. Proces hodowlany wiąże się z wieloetapowym systemem oceny dorastających zwierząt. Na każdym z tych etapów eliminuje się zwierzęta wykazujące wady zdrowotne, rozwojowe, psychiczne lub użytkowe.

6. Skuteczność hodowli kształtuje się na poziomie średnio 33-43% - co oznacza mniej więcej tyle, iż z miotu, w którym urodzi się 6-7 szczeniąt, do pełnej tresury kwalifikuje się zaledwie od 2 do 3 psów.

Tomasz Bednarek

 

 

Wszelkie prawa zastrzeżone © Wortale.net